Waardevolle lessen voor de opvoeding

Waardevolle lessen voor de opvoeding

‘De man mag tegen zijn vrouw geen onvriendelijke Nabal zijn, geen zoon Belials. De vrouw moet geen driftige Zippora, geen ontevreden en humeurige Xantippe zijn. De huisvaders en huismoeders moeten niet al te nors en wreed, niet al te onverzoenlijk zijn. Zonder beoefening van deze deugd (bedoeld is de zachtmoedigheid) kunnen de gezinnen en evenmin de huisgenoten ooit gelukkig zijn.’
Deze zinsneden komen uit een opvoedkundeboek, waarin de christelijke deugden uitvoerig behandeld worden.

Bij de vele opvoedkundige werken die er de laatste jaren verschijnen, neemt de heruitgave van de Oeconomia Christiana of Christelijke Huishouding van ds. Petrus Wittewrongel (1609-1662) ongetwijfeld een bijzondere plaats in. Je zou het een compendium voor de opvoeding in de zeventiende eeuw kunnen noemen. Voor me ligt het vierde deel van deze breed opgezette heruitgave, die in totaal uit vijf delen zal gaan bestaan. In het Woord Vooraf, van de hand van ds. A.F.R. van de Veen, lezen we dat in onze tijd de waarschuwende stem wordt gemist, maar in ieder geval wordt die hier niet gemist. In dit deel komen de hoofstukken 74 tot en met 89 van Wittewrongels werk, dat weleer in twee delen met samen 2040 pagina’s verscheen, aan de orde.

Ze handelen allereerst over twaalf deugden die horen bij de tweede tafel van de Tien Geboden. Twee deugden, de getrouwheid en de liefde, zijn in het vorige deel behandeld, alsook de tien deugden die bij de eerste tafel behoren. Hier komen dan aan de orde de eendracht, bescheidenheid, zachtmoedigheid, barmhartigheid, herbergzaamheid, nederigheid, stemmigheid, kuisheid, matigheid, rechtvaardigheid, waarheid en tevredenheid. De auteur vervolgt zijn verhandeling met de behandeling van plichten die op opvoeders rusten voor de bevordering van de lichamelijke en geestelijke welstand van de huisgenoten. Hij behandelt dan de huisgodsdienst, waarvan in dit deel de huiscatechisatie en het huiselijk gebed aan de orde komen.

Het zal duidelijk zijn dat Wittewrongel, die we bij de beweging van de Nadere Reformatie kunnen rekenen, ons vertrouwen mag hebben en dat we veel van dit uitgebreide werk kunnen leren. Je kunt er lange tijd achter elkaar geboeid in lezen. Het geschrevene is zeker van niveau. Latijnse woorden en zinnen zijn blijven staan, zoals de zin ‘Amicus Plato, amicus Socrates, amica magis veritas’, maar wel met een (soms wat vrije) vertaling: ‘Plato was hun vriend, Socrates hun vriend, maar de waarheid was hun een nog veel aangenamer vriendin’. Het is meteen tekenend voor Wittewrongel die zijn brede kennis ook van de oudheid niet onder stoelen of banken steekt, maar toch graag alles in het verband zet van de godsvrucht. De gemiddelde lezer zal zich soms flink in moeten spannen om zijn betoog te kunnen volgen.

Het is jammer dat deze serie van vijf dure boeken voor onze tijd niet kan voldoen omdat heel veel onderwerpen die in onze tijd ook aandacht vragen, er niet in aan de orde komen. Ik denk onder meer aan moderne media, geldbesteding, werelds vermaak, de muziekcultuur, de verdorven zedelijke moraal en de verseksualisering van onze samenleving. Ouders zullen zeker ook andere werken moeten raadplegen voor hulp bij de opvoeding in deze moderne tijd.

Het is een gedurfd project dat de Landelijke Stichting ter bevordering van de Staatkundig Gereformeerde Beginselen begonnen is en dat nu zijn voltooiing mag naderen. De hertaler heeft getracht een nauwkeurige weergave van de oorspronkelijke Oudnederlandse tekst te geven. Hij heeft oorspronkelijke woorden die enigszins afwijken van de nu gebruikte, onder aan de pagina in een noot geplaatst uit respect voor de auteur. Het boek is prachtig uitgegeven en heeft een overzichtelijke opmaak met niet teveel tekst op een pagina. Het is jammer dat er geen paginering
staat bij het register, maar positief is dat we zo wel een overzicht krijgen van al vijf de delen. We gunnen het boek een brede verbreiding en willen de serie graag aanbevelen.

n.a.v. Christelijke Huishouding, door ds. Petrus Wittewrongel, deel 4, uitgave van de Landelijke Stichting ter bevordering van de Staatkundig Gereformeerde beginselen, 567 pag. ISBN 978-90-77530-11-5; Wijk en Aalburg, 215; Prijs: € 39,80